Selenyum Nedir?
Selenyum, insan vücudu için gerekli olan, antioksidan savunma, tiroid fonksiyonu ve bağışıklık sistemi gibi temel süreçlerde kilit rol oynayan yaşamsal bir iz mineraldir. Glutatyon peroksidaz gibi önemli enzimlerin ve bazı proteinlerin yapısına girerek, hücrelerin oksidatif stresten korunmasını sağlar.
Selenyum Eksikliği
Selenyum eksikliği;
• Bağışıklık sisteminde zayıflama
• Kas güçsüzlüğü
• Kalp fonksiyonlarında bozulma ve bazı kardiyomiyopatiler
• Zihinsel gelişim geriliği
• Saç dökülmesi, tırnaklarda kırılma ve ciltte renk değişiklikleri
Bazı bölgelerde, özellikle toprakta selenyum oranının düşük olduğu yerlerde eksiklik daha yaygındır. Böbrek hastalığı olanlar, kronik sindirim sistemi hastalığı olanlar ve kısa bağırsak sendromu gibi durumlar riski artırır.
Hangi Gıdalarda Bulunur?
Selenyumun en zengin kaynağı brezilya cevizidir; ancak farklı besinlerde de bulunur:
• Brezilya cevizi (tek bir cevizin günlük ihtiyacı fazlasıyla karşılayabileceği unutulmamalı)
• Deniz ürünleri: Ton balığı, sardalya, istiridye, karides
• Et, tavuk, yumurta
• Tam tahıllar ve baklagiller (ör. mercimek, bezelye)
• Süt ürünleri
• Mantar
• Bazı zenginleştirilmiş gıdalar (örn. bebek mamaları, kahvaltılık gevrekler)
Not: Bitkisel kaynaklardaki selenyum miktarı yetiştiği toprağın minerali ile değişmektedir.
Eksiklik Nasıl Telafi Edilir?
• Selenyum açısından zengin gıdalar, özellikle brezilya cevizi, günlük diyete eklenebilir.
• Beslenme ile eksiklik kapatılamazsa, hekim gözetiminde kısa süreli takviyeler önerilebilir.
• Yüksek doz takviyelerden ve uzun süreli kontrolsüz kullanımdan kaçınılmalıdır.
Selenyumun Vücutta Depolanması ve Emilimi
Selenyum vücutta başlıca kas dokusunda ve en çok tiroit bezinde depolanır. Emilimi bağırsaklardan oldukça yüksektir. Böbrekler yoluyla fazlası vücuttan atılır.
Sonuç
Selenyum; antioksidan koruma, hormon dengesi ve bağışıklık için elzemdir. Fazlalığı zararlı olabileceğinden, çeşitli ve dengeli bir beslenmeyle günlük ihtiyacı aşmadan alınmalı, takviyelerde güvenli üst sınırlar aşılmamalıdır.
(Not: Bu içerik yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır, tıbbi tanı veya tedavi önerisi içermez.)
Destekleyici Akademik Kaynaklar:
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2698273/
• https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/selenium/