A Vitamini Nedir?
A vitamini, yağda çözünen ve vücudun sağlıklı işlevlerini sürdürebilmesi için dışarıdan alınması gereken temel bir vitamindir.
-
Retinoidler (retinol, retinal, retinoik asit): Hayvansal gıdalarda bulunur
-
Karotenoidler (özellikle beta-karoten): Bitkisel kaynaklardan alınır ve vücutta A vitaminine dönüştürülebilir
A vitamini vücutta depolanabilir, özellikle karaciğerde birikir.
A Vitamini Eksikliği ve Belirtileri
Eksiklik, özellikle gelişmekte olan ülkelerde veya hayvansal gıda/karoten içeren sebze-meyve tüketimi az olan kişilerde görülebilir. Olası belirtiler:
• Karanlıkta veya loş ışıkta görmede azalma (gece körlüğü)
• Cilt ve gözlerde kuruluk
• Saç dökülmesi veya tırnak değişiklikleri
• Bağışıklıkta zayıflama, çocuklarda büyüme sorunları
İleri eksikliklerde göz ve cilt sorunları daha ciddi hâle gelir.
Hangi Gıdalarda Bulunur?
A vitamini kaynakları:
• Karaciğer ve sakatatlar
• Yumurta sarısı, tam yağlı süt, tereyağı, peynir, balık ve balık yağı
• Beta-karoten kaynakları: havuç, tatlı patates, kabak, ıspanak, lahana, brokoli, pazı, mango, kayısı, kavun gibi sarı-turuncu ve koyu yeşil sebze-meyveler
Bitkisel kaynaklardaki beta-karoten vücutta A vitaminine dönüşür. Hayvansal kaynaklar ise doğrudan A vitamini sağlar.
A Vitamini Vücuda Nasıl Alınır?
A vitamini yağ ile birlikte tüketildiğinde daha iyi emilir. Hayvansal gıdalardan hazır A vitamini, sebze ve meyvelerden beta-karoten şeklinde alınır. Dengeli beslenen kişiler genellikle ihtiyacı beslenme ile karşılayabilir. Takviye veya özel doz gereksiniminde uzman kontrolü gereklidir.
Riskli Gruplar
• Çocuklar ve hamileler, yetersiz beslenenler
• Emilim sorunu olanlar (örneğin bağırsak hastalığı)
• Hayvansal gıda tüketimi az olan vegan ve vejetaryenler
Bu gruplar beslenmelerine özel dikkat etmelidir.
(Not: Bu içerik yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır, tıbbi tanı veya tedavi önerisi içermez.)
Destekleyici Akademik Kaynaklar:
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8157347/
• https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/